Zaskakujące fakty na temat działania mózgu- cz. II

jak-funkcjonuje-mozg

Jeszcze do niedawna przekonywano nas, że rodzimy się z pewną określoną liczbą komórek mózgu, a po ich obumarciu nie ma szans na ich odbudowę. Dziś wiemy, że proces tworzenia nowych komórek w mózgu trwa całe życie. Jakie mity jeszcze krążą na temat działania mózgu i zostały już obalone? W poprzedniej części artykułu przedstawiliśmy pięć takich mitów, dziś obalamy kolejne pięć.

Kreatywność jest największa, gdy umysł jest wypoczęty

To czy mamy skłonność do wczesnego wstawania czy też długiego przesiadywania w nocy zapisane jest w mózgu. Ostatnie badania naukowe przeprowadzone przez naukowców Uniwersytetu RWTH w Akwizgranie potwierdzają, że w niektórych rejonach mózgu osób, które określają się mianem skowronków i sów występują subtelne różnice. Te subtelne różnice określają porządek dnia każdego z nas. Będąc skowronkiem będziesz faworyzować godziny poranne i dla osiągnięcia najlepszych rezultatów będziesz starać się zadania wymagające największego skupienia wykonywać rano. Z kolei jeśli uważasz się za nocnego marka- przeciwnie. Bierze się to z przekonania, że umysł wypoczęty pracuje lepiej. Z tej perspektywy zaskakujące jest odkrycie naukowców, które potwierdza, że umysł jest najbardziej kreatywny wtedy, kiedy jest zmęczony. Okazuje się bowiem, że zmęczony umysł ma mniejszą zdolność do koncentrowania się na wykonywaniu jednej czynności, jest też mniej wydajny w kojarzeniu połączeń między konkretnymi pomysłami. Obydwa te uwarunkowania, choć może się to wydawać absurdalne działają pozytywnie na kreatywność, a to dlatego, że chcąc być kreatywny musisz być otwarty na nowe pomysły i zacząć myśleć w zupełnie nowy, inny sposób. Okazuje się bowiem, że poza największym okresem naszej aktywności, wtedy, gdy jesteśmy nieco mniej skoncentrowani jesteśmy w stanie rozważyć większą ilość informacji. Dzięki temu mamy dostęp do większej ilości interpretacji  i rozwiązań, co sprawia, że jesteśmy bardziej kreatywni i podatni na wiedzę i innowacje. Co ciekawe, najlepsze pomysły mogą zrodzić się w naszych głowach nie w czasie intensywnej pracy, ale właśnie w czasie odpoczynku, np. wtedy kiedy bierzemy prysznic. Wpływa na taki stan szereg czynników, w tym dopamina, która uwalnia w mózgu pokłady twórcze. Jak dopamina działa w mózgu przedstawia grafika:

dopamina

Źródło: http://blog.bufferapp.com/why-we-have-our-best-ideas-in-the-shower-the-s...

Słuchanie muzyki sławnych kompozytorów czyni mądrzejszym

Na rynku dostępna jest ogromna ilość filmów DVD, płyt CD oraz innych produktów dla dzieci zawierających klasyczną muzykę, sztukę i poezję. Rodzice kupują te produkty swoim dzieciom wierząc, że wpłyną one pozytywnie na rozwój poznawczy ich pociech. Już kobiety w ciąży mogą kupić płyty, których odtwarzanie ma mieć pozytywny wpływ na płód dziecka. Popularność słuchania muzyki klasycznej wzrosła po roku 1950, kiedy to Albert Tomasis lekarz nosa, gardła i uszu stwierdził, że słuchanie muzyki klasycznej pomaga osobom z dysfunkcją słuchu oraz mowy. W 1990 roku natomiast przeprowadzono badanie z wykorzystaniem muzyki Mozarta wśród 36 studentów Uniwersytetu of California at Irvine. Przed przystąpieniem do testów słuchali oni przez 10 minut Mozarta. Według dr Gordon Show wyniki tych dzieci poprawiły się o 8 punktów, co sprawiło, że słuchanie muzyki Mozarta stało się popularne. Wprawdzie w Polsce moda na słuchanie muzyki klasycznej przebiegła dość łagodnie, ale w innych krajach stała się prawdziwym hitem. Mozart wkroczył do szkół i przedszkoli. Te wyniki badań wywołały jednak kontrowersje w środowisku naukowym. Doktor Frances Rauscher, naukowiec, który był zaangażowany w badania wyraził opinię, że nigdy nie twierdził jakoby słuchanie muzyki klasycznej miało wpływać na większą mądrość. Jego zdaniem słuchanie muzyki klasycznej wpływa jedynie na większa wydajność na rozwiązywanie zadań przestrzenno-czasowych. Jednak jak się okazało ta poprawa miałaby być wyłącznie chwilowa i trwać 10-15 minut, a poza tym miała zależeć od preferencji konkretnego dziecka. Jeśli nie lubi ono muzyki klasycznej to ona nie pomoże mu- nawet chwilowo. Obecnie nie ma żadnego naukowego potwierdzenia na to, że słuchanie muzyki klasycznej wpływa na zwiększony poziom inteligencji. Innymi słowy nie ma żadnych przeciwwskazań, do słuchania Mozarta, lecz jeśli ktoś myśli, że sprawi to, że stanie się mądrzejszy to jest w błędzie. Lepszą praktyką będzie za to nauka gry na instrumencie, która może wpłynąć na lepsza koordynację, koncentrację i pewność siebie i istnieją na to wg dr Rauschera pewne dowody.

Używamy tylko 10% naszego mózgu

Prawdopodobnie chociaż raz w swoim życiu słyszałeś taką tezę. Popularne i szeroko rozpowszechnione przekonanie o tym, że każdy z nas korzysta tylko z 10% możliwości, jakie posiada mózg stało się powodem spekulacji na temat ludzkich możliwości i osiągnięć, gdyby możliwe było wykorzystanie pozostałych 90% naszego mózgu. Jest to jednak 100% mit, który według naukowców zrodził się prawdopodobnie na bazie błędnej interpretacji badań neurologicznych. Przyczyną utrwalenia mitu mogą być także słowa psychologa i filozofa Wiliama Jamesa, który w swojej książce ,,The Energies of Men" napisał, że wykorzystujemy jedynie niewielką część naszych zasobów fizycznych i umysłowych. Neurolodzy jednak wskazują na liczne powody, które wyraźnie zaprzeczają tezie o użyciu dziesięciu procent mózgu (m.in to, że liczne badania obrazowe mózgu wykazują, że żaden obszar mózgu nie jest nieaktywny czy to, że osoby cierpiące na różne schorzenia mózgu gdybyśmy używali tylko 10% z nich nie zauważyłyby żadnej zmiany, podczas gdy każde uszkodzenie mózgu pozostawia jakiś ślad). Co nie oznacza to, że człowiek nie ma ogromnego potencjału w sobie. Wręcz przeciwnie- używając 100% swojego mózgu może dokonać wielkich rzeczy.

Każdy z nas jest albo prawo albo lewomózgowcem

Niezwykle popularny jest pogląd na temat tego, że zdominowani jesteśmy przez jedną z półkul. Zgodnie z tą ideą prawomózgowcy są bardziej kreatywni i ekspresywni, natomiast osoby z dominująca lewą półkulą są bardziej analityczne i logiczne. Naukowcy przyznają jednak, że nie ma lateralizacji funkcji mózgu tzn. ,,funkcjonalnej dominacji jednej strony ciała związanej z dominowaniem jednej z półkul mózgowych.” Tak do końca trudno jest określić wzajemne relacje pracy między prawą a lewą półkulą. Choć lewa półkula zajmuje się wyławianiem dźwięków, które tworzą słowa i odpowiadają za składnię to jednak samodzielnie nie przetwarza języka. Prawa półkula bowiem jest bardziej wrażliwa na emocjonalny aspekt języka, dostrajanie, intonację. Neurolodzy wiedzą, że półkule komunikują się ze sobą za pomocą ciała modzelowatego, ale w jaki sposób dokładnie- to dla nich wciąż zagadka. Nikt nie jest w pełni ani prawo ani lewomózgowcem. W rzeczywistości lepiej wykonujemy zadania czy też zapamiętujemy informacje wtedy, kiedy aktywujemy różne obszary mózgu wykorzystując wszystkie zmysły.

Wspomnienia w mózgu są precyzyjne, trwałe i szczegółowe

Każdy z nas przechowuje w swoim umyśle wspomnienia. Niektóre z nich, zwłaszcza te ważne w naszym życiu i te szokujące jawią się nam jako szczególnie żywe. Przykładowo ostatnie spotkanie i chwile spędzone z ciężko chorą osobą z bliskiej rodziny czy np. zamach na papieża albo katastrofa smoleńska. Wielu osobom wydaje się, że ze 100% dokładnością potrafią odtworzyć to, co wtedy widzieli, słyszeli, co robili. Wydaje im się, że ich pamięć jest podobna do magnetowidu, w którym można dokumentować i przechować wszystkie dane jasno i precyzyjnie i w dowolnym momencie odtwarzać. Pamięć jednak potrafi być zawodna. Okazuje się, że ludzie, którzy zostali zapytani o te same rzeczy na kilka godzin/dni po wydarzeniu a następnie po upływie kilku lat udzielali nieco innych odpowiedzi na pytania, a to dlatego, że kiedy pojawiają się nowe wspomnienia te stare niejako zacierają się. Ludzie zapominają o ważnych szczegółach zastępując je innymi nie zdając sobie sprawy  z tego, że są one odtworzone w ich umysłach, a nie jak sądzą- są idealną, wręcz fotograficzną ilustracją danych wydarzeń. Badaczka pamięci Elizabeth Loftus w swoich badaniach wykazała, że można nawet wywołać fałszywe wspomnienia poprzez sugestię. Pokazała również, że te wspomnienia z czasem mogą stać się silniejsze i znacznie bardziej wyraziste. W niektórych przypadkach pamięć może ulegać zmianie, by móc uwzględnić nowe informacje i wydarzenia.

Mitów na temat mózgu jest bardzo wiele. Ludzki mózg jest bowiem tak niesamowity i tajemniczy, że wciąż naukowcy odkrywają nowe, zaskakujące fakty na temat jego budowy i działania, które podważają wcześniejsze teorie. O innych mitach na temat mózgu przeczytacie w pierwszej części artykułu. Czym jeszcze zostaniemy zaskoczeni w ciągu najbliższych lat? Czas pokaże.